Quản trị văn hóa doanh nghiệp là yếu tố cốt lõi định hình bản sắc và hoạt động của tổ chức. Trong quá trình phát triển, các doanh nghiệp thường xuất hiện các tiểu văn hóa – những văn hóa nhánh phù hợp với từng bộ phận hoặc khu vực địa lý. Nếu được quản lý tốt, sự khác biệt này có thể thúc đẩy sáng tạo và hiệu quả, nhưng nếu không, nó có thể dẫn đến phân mảnh và giảm hiệu quả hoạt động. Bài viết dưới đây hãy cùng MGE tìm hiểu về các yếu tố và giải pháp quản trị và phát triển văn hóa doanh nghiệp.
1. Quản trị văn hoá doanh nghiệp có liên quan đến văn hoá nhánh hay không?
1.1 Sự liên quan giữa văn hoá nhánh và quản trị văn hoá doanh nghiệp
Quản trị văn hóa doanh nghiệp không chỉ dừng lại ở việc thiết lập một nền văn hóa chung cho toàn tổ chức, mà còn bao gồm việc quản lý và điều phối các văn hóa nhánh hay tiểu văn hóa trong doanh nghiệp. Văn hóa nhánh là những nền văn hóa nhỏ hình thành trong các bộ phận, phòng ban, hoặc chi nhánh của tổ chức, mang những đặc điểm riêng biệt để phù hợp với chức năng, nhiệm vụ và môi trường hoạt động cụ thể của từng đơn vị.
Mặc dù các văn hóa nhánh này chia sẻ chung các giá trị cốt lõi với văn hóa doanh nghiệp, nhưng chúng cũng cần được quản trị một cách linh hoạt và khéo léo để đảm bảo sự gắn kết và đồng bộ trong toàn tổ chức.
Theo Edgar Schein, một trong những nhà nghiên cứu hàng đầu về văn hóa doanh nghiệp, văn hóa tổ chức có thể được chia thành ba cấp độ: cấp độ 1 là các di sản hữu hình, cấp độ 2 là hệ thống giá trị, niềm tin và tiêu chuẩn hành vi được đồng thuận, và cấp độ 3 là các quan niệm, niềm tin ngầm định. Trong khi văn hóa doanh nghiệp chung thường tập trung vào cấp độ 2, các văn hóa nhánh lại có sự phân hóa rõ rệt ở cấp độ 3. Các quan niệm và niềm tin ngầm định tại mỗi văn hóa nhánh có thể khác nhau, phản ánh sự khác biệt trong cách tiếp cận công việc, cách quản lý và giao tiếp.
>>> Xem thêm: Những điều cần chú ý khi xây dựng văn hóa doanh nghiệp tại công ty trong thời đại 4.0
1.2 Sự khác nhau giữa văn hoá nhánh và văn hoá doanh nghiệp chung
Phân biệt văn hóa nhánh và văn hóa doanh nghiệp chung: Văn hóa doanh nghiệp chung là bộ khung giá trị, chuẩn mực và hành vi mà mọi thành viên trong tổ chức đều tuân theo. Đây là nền tảng giúp doanh nghiệp duy trì sự ổn định, đồng thời là kim chỉ nam cho mọi hoạt động và quyết định.
Ngược lại, văn hóa nhánh là những biến thể của văn hóa doanh nghiệp chung, được điều chỉnh để phù hợp hơn với đặc thù của từng đơn vị. Văn hóa nhánh có thể linh hoạt, đa dạng và phản ánh sâu sắc những yếu tố đặc thù của ngành nghề, vị trí địa lý hoặc sản phẩm mà đơn vị đó phụ trách.
Ví dụ, một công ty đa quốc gia có thể có văn hóa doanh nghiệp chung dựa trên sự sáng tạo, tốc độ và hiệu suất làm việc. Tuy nhiên, tại mỗi chi nhánh ở các quốc gia khác nhau, văn hóa nhánh lại được điều chỉnh để phù hợp với văn hóa địa phương. Như vậy, văn hóa nhánh ở chi nhánh Nhật Bản có thể tập trung vào tính kỷ luật và làm việc nhóm, trong khi chi nhánh Mỹ lại nhấn mạnh vào tính cá nhân và sự cạnh tranh.
Mối quan hệ của quản trị văn hoá doanh nghiệp và văn hoá nhánh
>>> Xem thêm: 7 bước cần nhớ trong quy trình thay đổi văn hóa doanh nghiệp
2. Các yếu tố hình thành văn hóa nhánh
Văn hóa nhánh không tự nhiên mà có, chúng được hình thành và phát triển dựa trên nhiều yếu tố khác nhau trong quá trình hoạt động của doanh nghiệp. Dưới đây là những yếu tố chính tạo nên sự khác biệt và định hình các văn hóa nhánh trong tổ chức.
Sự phân hóa theo chức năng và ngành nghề là một trong những yếu tố quan trọng nhất góp phần hình thành văn hóa nhánh là sự phân hóa theo chức năng và ngành nghề. Mỗi bộ phận trong doanh nghiệp có một chức năng, nhiệm vụ riêng, và từ đó, nền văn hóa của bộ phận đó cũng dần dần được phát triển để phù hợp với tính chất công việc.
Ví dụ, bộ phận công nghệ thông tin (IT) trong một doanh nghiệp thường có xu hướng đề cao vai trò của công nghệ và các quy trình tự động hóa. Đối với họ, công nghệ là công cụ quan trọng nhất giúp tối ưu hóa quy trình và giảm thiểu sự phụ thuộc vào yếu tố con người. Văn hóa của bộ phận này có thể sẽ nhấn mạnh vào sự đổi mới, hiệu quả và tính chính xác. Trong khi đó, bộ phận nhân sự (HR) lại có xu hướng tập trung vào con người, mối quan hệ và sự tương tác giữa các cá nhân. Văn hóa của bộ phận này thường đề cao sự kết nối, giao tiếp trực tiếp và các giá trị nhân văn.
Những khác biệt này không chỉ tạo nên sự đa dạng trong doanh nghiệp, mà còn giúp mỗi bộ phận phát triển các quy trình, phương pháp làm việc và cách tiếp cận riêng, phù hợp với nhiệm vụ của mình. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra thách thức cho việc quản lý và điều phối giữa các bộ phận, đặc biệt là khi các văn hóa nhánh trở nên quá khác biệt và khó hòa nhập.
Sự phân hóa theo khu vực địa lý: Với những doanh nghiệp hoạt động trên nhiều địa điểm, đặc biệt là các tập đoàn đa quốc gia, văn hóa nhánh theo khu vực địa lý là một yếu tố không thể tránh khỏi. Văn hóa của một chi nhánh hoặc văn phòng không chỉ chịu ảnh hưởng từ văn hóa doanh nghiệp chung mà còn bị tác động mạnh mẽ bởi văn hóa địa phương.
Ví dụ, văn hóa làm việc tại trụ sở chính của một công ty ở Mỹ có thể chú trọng vào sự cạnh tranh, tốc độ và tính sáng tạo. Nhân viên được khuyến khích đưa ra ý tưởng mới, cải tiến quy trình và liên tục đạt được các mục tiêu đề ra. Tuy nhiên, khi công ty này mở chi nhánh tại Nhật Bản, văn hóa nhánh tại đây lại có những đặc điểm khác biệt. Ảnh hưởng của văn hóa Nhật Bản khiến văn hóa làm việc tại chi nhánh này trở nên kỷ luật hơn, nhấn mạnh vào tính đoàn kết, tôn trọng và cam kết lâu dài. Nhân viên thường có xu hướng làm việc nhóm tốt, ít chuyển việc và có sự trung thành cao đối với công ty.
Những sự khác biệt này, nếu không được quản lý hiệu quả, có thể dẫn đến sự chia rẽ giữa các chi nhánh và làm giảm tính đồng nhất trong doanh nghiệp. Vì vậy, việc hiểu và điều chỉnh các văn hóa nhánh theo khu vực địa lý để đảm bảo sự phù hợp và gắn kết với văn hóa doanh nghiệp chung là rất quan trọng.
Sự phân hóa theo sản phẩm, thị trường và kỹ thuật: Sự khác biệt về sản phẩm, thị trường và công nghệ cũng là những yếu tố quan trọng góp phần tạo nên các văn hóa nhánh trong doanh nghiệp. Khi một tổ chức mở rộng sang các lĩnh vực kinh doanh mới, hoặc phục vụ các thị trường khác nhau, các bộ phận hoặc đơn vị phụ trách những mảng này thường phát triển các nền văn hóa riêng để phù hợp với đặc thù của mình.
Ví dụ, Vingroup là một tập đoàn lớn tại Việt Nam, ban đầu tập trung vào lĩnh vực bất động sản. Tuy nhiên, khi mở rộng sang các lĩnh vực khác như y tế (Vinmec), giáo dục (Vinschool, VinUni), hay sản xuất ô tô, xe máy điện (VinFast), mỗi lĩnh vực này đều phát triển các văn hóa nhánh khác nhau, dựa trên các yêu cầu và giá trị cốt lõi của ngành nghề đó. Mặc dù chia sẻ chung những giá trị cốt lõi như “Tâm, Tín, Tốc, Tinh, Nhân”, nhưng văn hóa làm việc tại Vinmec sẽ khác biệt so với VinFast do yêu cầu khác nhau về chuyên môn, quy trình và môi trường làm việc.
>>> Xem thêm: Bài học từ Vingroup khi xây dựng văn hóa doanh nghiệp bền vững
Tương tự, Samsung cũng là một ví dụ điển hình về sự phân hóa văn hóa theo sản phẩm và thị trường. Trong khi Samsung Electronics tập trung vào công nghệ cao, đổi mới và nghiên cứu phát triển các thiết bị điện tử tiêu dùng, thì Samsung C&T (Construction and Trading) lại chú trọng đến kỹ thuật xây dựng, quản lý dự án và thương mại quốc tế. Sự khác biệt trong mục tiêu kinh doanh và đối tượng khách hàng đã tạo nên những văn hóa nhánh rất khác nhau giữa các đơn vị này, dù tất cả đều thuộc cùng một tập đoàn.
>>> Xem thêm: 4 rào cản khi thay đổi văn hóa doanh nghiệp mà lãnh đạo cần biết
Những yếu tố cấu thành nên văn hoá nhánh hoàn chỉnh
3. Ảnh hưởng của quản trị văn hóa doanh nghiệp đến sự phát triển doanh nghiệp
Quản trị văn hoá doanh nghiệp và văn hoá nhánh mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp, nhưng cũng đồng thời đặt ra những thách thức trong quản lý và điều phối. Dưới đây là những ảnh hưởng chính của văn hóa nhánh đến sự phát triển của tổ chức.
Lợi ích của việc có các văn hóa nhánh: Sự hiện diện của các văn hóa nhánh trong doanh nghiệp mang lại nhiều giá trị tích cực. Trước hết, nó tạo ra sự đa dạng trong môi trường làm việc, giúp các bộ phận phát triển những quy tắc và phong cách làm việc riêng biệt, phù hợp với đặc thù của mình. Sự đa dạng này không chỉ làm phong phú thêm môi trường làm việc mà còn khuyến khích sự sáng tạo và đổi mới.
Các văn hóa nhánh cũng giúp tăng cường tính linh hoạt và khả năng thích ứng của doanh nghiệp. Trong một tổ chức lớn, mỗi bộ phận hoặc chi nhánh có thể phải đối mặt với những thách thức và cơ hội khác nhau. Việc có một văn hóa nhánh phù hợp giúp các đơn vị này có thể phản ứng nhanh chóng và hiệu quả hơn trong việc giải quyết các vấn đề cụ thể của mình.
Ngoài ra, văn hóa nhánh còn giúp tăng cường sự gắn kết và lòng trung thành của nhân viên. Khi các bộ phận phát triển những giá trị và quy tắc riêng, nhân viên sẽ cảm thấy được thuộc về một cộng đồng nhỏ hơn trong tổ chức, từ đó tạo nên sự gắn kết và cam kết cao hơn với công việc.
Thách thức khi quản lý văn hóa nhánh, mặc dù mang lại nhiều lợi ích, văn hóa nhánh cũng đặt ra những thách thức không nhỏ trong việc quản lý. Một trong những thách thức lớn nhất là sự chia rẽ giữa các bộ phận. Khi các văn hóa nhánh trở nên quá khác biệt và không có sự kết nối chặt chẽ với văn hóa doanh nghiệp chung, nó có thể dẫn đến sự thiếu hợp tác và giao tiếp giữa các bộ phận. Những rào cản này không chỉ làm giảm hiệu quả hoạt động mà còn tạo ra những xung đột nội bộ, ảnh hưởng đến tinh thần làm việc và kết quả kinh doanh.
Bên cạnh đó, việc quản trị các văn hóa doanh nghiệp hay văn hoá nhánh cũng đòi hỏi sự linh hoạt và nhạy bén từ phía lãnh đạo. Họ cần phải có khả năng nhận diện và hiểu rõ các văn hóa nhánh trong tổ chức, đồng thời tìm cách dung hòa và kết nối chúng với văn hóa doanh nghiệp chung. Nếu không, sự đa dạng này có thể trở thành gánh nặng, làm mất đi tính đồng nhất và hiệu quả của tổ chức.
Lợi ích và thách thức của văn hoá nhánh
4. Giải pháp quản lý và phát triển văn hóa nhánh hiệu quả
Xây dựng cầu nối giữa các văn hóa nhánh giúp quản trị văn hoá doanh nghiệp hiệu quả các văn hóa nhánh, doanh nghiệp cần xây dựng những cầu nối giữa các bộ phận. Điều này có thể thực hiện thông qua việc tạo ra các mục tiêu, ngôn ngữ và quy trình chung. Khi các bộ phận có cùng một mục tiêu chung và sử dụng cùng một ngôn ngữ để giao tiếp, việc hiểu nhau và hợp tác sẽ trở nên dễ dàng hơn.
Một cách khác để xây dựng cầu nối là thông qua các chương trình đào tạo và trao đổi nhân sự. Khi các nhân viên từ các văn hóa nhánh khác nhau có cơ hội làm việc cùng nhau, họ sẽ hiểu rõ hơn về cách làm việc và tư duy của nhau, từ đó giảm thiểu những xung đột và rào cản.
Tầm quan trọng của lãnh đạo trong việc điều phối văn hóa nhánh: Vai trò của lãnh đạo là vô cùng quan trọng trong việc điều phối các văn hóa nhánh. Lãnh đạo không chỉ cần có tầm nhìn chiến lược mà còn phải có khả năng nhận diện và quản lý các văn hóa khác nhau trong tổ chức. Họ cần đảm bảo rằng các văn hóa nhánh không trở thành rào cản mà ngược lại, tạo ra sự đa dạng và bổ trợ lẫn nhau.
Lãnh đạo cần khuyến khích sự giao tiếp và hợp tác giữa các văn hóa nhánh, đồng thời tạo điều kiện để các bộ phận hiểu và tôn trọng văn hóa của nhau. Họ cũng cần phải chủ động giải quyết các xung đột khi chúng phát sinh và tìm cách dung hòa các quan điểm khác nhau để đảm bảo sự thống nhất trong tổ chức.
Giải pháp cho sự phát triển
MGE là một hệ thống mạng nội bộ doanh nghiệp toàn diện, không chỉ cung cấp thông tin mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc đào tạo, truyền thông nội bộ và xây dựng văn hóa doanh nghiệp. Với MGE, doanh nghiệp có thể kết nối mọi thành viên một cách hiệu quả, thúc đẩy sự minh bạch trong truyền thông và khuyến khích việc chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm. Điều này giúp xây dựng một môi trường làm việc gắn kết, phát triển bền vững và hướng tới sự thành công chung. Nhờ MGE, quản trị văn hóa doanh nghiệp trở nên dễ dàng và hiệu quả hơn, đưa doanh nghiệp tiến bước vững chắc trên con đường thành công.
>>> Xem thêm: Hệ thống LMS giúp đào tạo văn hóa cho doanh nghiệp trong thời đại 4.0
Kết luận
Quản trị văn hóa doanh nghiệp là một phần không thể thiếu trong các doanh nghiệp lớn và đa dạng. Việc nhận diện và quản lý hiệu quả các văn hóa nhánh sẽ giúp doanh nghiệp phát huy tối đa lợi ích từ sự đa dạng này, đồng thời giảm thiểu những xung đột và thách thức trong quá trình phát triển. Các nhà quản lý cần có cái nhìn toàn diện và chiến lược để đảm bảo sự liên kết giữa các văn hóa nhánh và văn hóa chung của tổ chức, từ đó tạo nên một môi trường làm việc hiệu quả và bền vững.
>>> Xem thêm: 5 giải pháp xây dựng văn hóa doanh nghiệp hiệu quả năm 2024 – 2025
