Trong môi trường công sở hiện đại, sự tích cực và năng lượng tươi mới luôn được đề cao và khuyến khích. Tuy nhiên, không phải lúc nào sự tích cực cũng mang lại lợi ích, đặc biệt khi nó trở thành tích cực độc hại. Hiểu rõ và tránh xa cạm bẫy của sự tích cực giả tạo là điều vô cùng quan trọng để duy trì một môi trường làm việc lành mạnh, nơi mọi người có thể chia sẻ cảm xúc thật và nhận được sự hỗ trợ cần thiết.
1. Tích cực độc hại nơi công sở là gì?
Tích cực độc hại là khái niệm diễn tả khi sự lạc quan và thái độ tích cực trở nên gượng ép và che đậy những cảm xúc tiêu cực thực sự. Thay vì giúp cải thiện tình trạng, nó lại tạo ra áp lực, khiến người lao động rơi vào trạng thái căng thẳng hơn.
Khái niệm về tích cực độc hại nơi công sở
Khi phải liên tục duy trì vỏ bọc tích cực, nhân viên dễ cảm thấy mệt mỏi, kiệt sức, và căng thẳng tâm lý. Việc không được bộc lộ cảm xúc thật có thể dẫn đến sự bất mãn, mất động lực và thậm chí là các vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe tinh thần như trầm cảm.
2. Nhận biết dấu hiệu của sự tích cực độc hại
2.1 Biểu hiện bên ngoài
Dấu hiệu của sự tích cực giả tạo có thể dễ dàng nhận thấy qua những hành vi, thái độ thể hiện ra bên ngoài của nhân viên trong môi trường công sở. Một số biểu hiện phổ biến bao gồm:
- Luôn luôn tỏ ra vui vẻ: Nhân viên luôn cố gắng giữ nụ cười trên môi, tỏ ra vui vẻ và hạnh phúc ngay cả trong những tình huống căng thẳng hoặc khi gặp khó khăn. Họ hiếm khi thừa nhận cảm giác mệt mỏi hoặc căng thẳng, mà thay vào đó luôn cố gắng giữ hình ảnh tích cực.
- Không bao giờ thừa nhận mệt mỏi hay khó khăn: Những người này thường từ chối thừa nhận rằng họ đang gặp khó khăn hoặc cảm thấy mệt mỏi. Thay vì chia sẻ cảm xúc thật, họ có xu hướng phủ nhận mọi vấn đề và cố gắng tạo ra ấn tượng rằng mọi thứ đều ổn.
Nhân viên luôn tỏ ra tích cực và phủ nhận cảm xúc không ổn tại nơi công sở
- Liên tục nhắc lại những câu nói động viên: Các câu nói động viên như “Mọi chuyện sẽ ổn thôi” hoặc “Hãy nghĩ tích cực lên” thường được sử dụng một cách máy móc và không có sự chân thành. Những câu nói này trở thành khẩu hiệu hơn là những lời động viên thực sự, và có thể tạo ra cảm giác không chân thực.
- Ép buộc bản thân và người khác phải vui vẻ: Không chỉ tự ép buộc mình, những người này còn có xu hướng ép buộc người khác phải duy trì thái độ tích cực. Họ có thể coi việc thể hiện cảm xúc tiêu cực là yếu đuối hoặc không chuyên nghiệp, và không khuyến khích sự bộc lộ cảm xúc thật.
>>> Xem thêm: Nhận diện và đối phó với “zombie” nơi làm việc để bảo vệ động lực của bạn
2.2 Tác động về mặt tâm lý và cảm xúc bên trong
Những tác động ẩn sâu trong tâm lý và cảm xúc của việc cố gắng tích cực thường phức tạp hơn những biểu hiện bên ngoài. Dưới đây là một số dấu hiệu tinh thần và cảm xúc mà nhân viên có thể trải qua:
- Cảm giác cô đơn và bị hiểu lầm: Khi phải luôn luôn tỏ ra tích cực, nhân viên có thể cảm thấy cô đơn vì không thể chia sẻ cảm xúc thật của mình. Họ sợ bị đánh giá là tiêu cực hoặc yếu đuối, dẫn đến cảm giác bị hiểu lầm là lúc nào cũng tích cực mạnh mẽ, do đó khó nhận được sự đồng cảm khi gặp khó khăn.
- Mất động lực và năng lượng: Việc duy trì trạng thái tích cực giả tạo có thể dẫn đến tình trạng kiệt sức. Nhân viên cảm thấy mất năng lượng và động lực vì phải tiêu tốn quá nhiều sức lực để duy trì hình ảnh vui vẻ, thay vì tập trung vào công việc và giải quyết vấn đề thực tế.
- Tăng cảm giác căng thẳng và lo lắng: Áp lực phải luôn tích cực có thể làm gia tăng mức độ căng thẳng và lo lắng. Nhân viên lo sợ bị phát hiện cảm xúc thật và cảm thấy áp lực phải duy trì vỏ bọc tích cực.
- Sự bất mãn và mất niềm tin: Khi không được bộc lộ cảm xúc thật, nhân viên có thể trở nên bất mãn với công việc và môi trường làm việc. Sự mất niềm tin vào bản thân và đồng nghiệp có thể dẫn đến việc suy giảm hiệu suất làm việc và tăng nguy cơ nghỉ việc.
3. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng tích cực giả tạo nơi công sở
3.1 Áp lực từ mạng xã hội
Mạng xã hội ngày nay không chỉ là công cụ kết nối mà còn là nơi thể hiện bản thân. Tuy nhiên, sự ảnh hưởng của nó có thể dẫn đến hiện tượng ngụy trang lúc nào cũng tích cực tại nơi công sở bởi:
- So sánh và áp lực xã hội: Nhìn thấy những bức ảnh và bài viết của bạn bè, đồng nghiệp về cuộc sống vui vẻ, thành công và hạnh phúc trên mạng xã hội có thể tạo ra áp lực lớn. Điều này thúc đẩy sự so sánh và cảm giác phải duy trì hình ảnh tương tự trong cuộc sống thật, kể cả trong môi trường công sở.
- Sự hoàn hảo giả tạo: Mạng xã hội thường chỉ phản ánh những khía cạnh tích cực và thành công của cuộc sống, tạo ra một bức tranh không thực về sự hoàn hảo. Nhân viên cảm thấy cần phải tỏ ra hoàn hảo và tích cực để phù hợp với hình ảnh này, dẫn đến việc che giấu cảm xúc thật và khó khăn.
Áp lực những hình ảnh vui tươi nơi công sở trên mạng xã hội khiến nhiều người đặt đó làm quy chuẩn tuân theo
- Nhu cầu được công nhận và yêu thích: Sự “like” và bình luận tích cực trên mạng xã hội mang lại cảm giác được công nhận và yêu thích, điều này có thể thúc đẩy việc duy trì thái độ tích cực giả tạo. Trong môi trường công sở, nhân viên có thể cảm thấy cần phải duy trì thái độ này để nhận được sự công nhận từ đồng nghiệp và cấp trên.
3.2 Động viên không đúng cách
Động viên là một phần quan trọng của việc duy trì tinh thần làm việc tốt, nhưng nếu không được thực hiện đúng cách, nó có thể góp phần tạo ra sự tích cực giả tạo qua các nguyên nhân sau:
- Lời động viên sáo rỗng: Những câu nói động viên như “Cố lên, mọi chuyện sẽ ổn thôi” hoặc “Suy nghĩ tích cực lên” nếu được lặp đi lặp lại mà không kèm theo sự hỗ trợ cụ thể có thể trở nên sáo rỗng. Điều này khiến nhân viên cảm thấy không được thực sự quan tâm và hỗ trợ.
- Thiếu sự đồng cảm: Động viên mà không hiểu rõ hoàn cảnh và cảm xúc của nhân viên có thể khiến họ cảm thấy bị áp lực và không được đồng cảm. Việc khuyến khích sự tích cực mà không thấu hiểu khó khăn thực sự có thể dẫn đến cảm giác bị cô lập và không được hỗ trợ.
- Ép buộc phải tích cực: Khi động viên không được thực hiện đúng cách, nó có thể trở thành một áp lực buộc nhân viên phải tỏ ra tích cực, ngay cả khi họ đang gặp khó khăn. Điều này tạo ra một môi trường không chân thực, nơi mà việc bộc lộ cảm xúc thật bị xem là yếu đuối hoặc không chuyên nghiệp.
>>> Xem thêm: Chiến lược công nhận nỗ lực nhân viên để nâng cao động lực làm việc
3.3 Văn hóa công ty
Văn hóa công ty cũng có thể là nguyên do tạo ra sự tích cực độc hại nếu không được xây dựng một cách cân bằng và phù hợp:
- Văn hóa “lúc nào cũng phải vui vẻ”: Một số công ty đề cao việc duy trì tinh thần vui vẻ và tích cực đến mức mọi người cảm thấy phải che giấu cảm xúc tiêu cực. Điều này không chỉ làm tăng áp lực mà còn tạo ra một môi trường làm việc không chân thực.
Văn hóa công ty quá khiên cưỡng sự vui vẻ dẫn đến nhân viên không thể bộc lộ cảm xúc thật
- Thiếu sự hỗ trợ về mặt tinh thần: Nếu công ty không cung cấp đủ hỗ trợ về mặt tinh thần và không khuyến khích việc bộc lộ cảm xúc thật, nhân viên sẽ cảm thấy cần phải tự mình duy trì hình ảnh tích cực để tránh bị đánh giá thấp.
- Sự cạnh tranh không lành mạnh: Một môi trường cạnh tranh gay gắt, nơi mà chỉ những người tỏ ra tích cực và không bao giờ gặp khó khăn mới được đánh giá cao, có thể thúc đẩy việc che giấu cảm xúc thật và khó khăn. Nhân viên cảm thấy cần phải duy trì hình ảnh tích cực để bảo vệ vị trí của mình.
>>> Xem thêm: Các yếu tố để duy trì văn hóa doanh nghiệp khi nhân viên làm việc từ xa
3.4 Áp lực từ kỳ vọng của bản thân và đồng nghiệp
Nhân viên cũng có thể tự đặt ra cho mình những kỳ vọng không thực tế về việc phải luôn tỏ ra tích cực và hoàn hảo. Trong đó, kỳ vọng này có thể xuất phát từ chính bản thân và đồng nghiệp:
- Kỳ vọng của bản thân: Nhân viên tự đặt ra mục tiêu phải luôn hoàn hảo và tích cực, lo sợ rằng việc thể hiện cảm xúc tiêu cực sẽ làm họ bị đánh giá thấp hoặc mất cơ hội thăng tiến.
- Kỳ vọng từ đồng nghiệp: Đồng nghiệp cũng có thể tạo ra áp lực tương tự khi họ đánh giá cao những người luôn tỏ ra tích cực và mạnh mẽ. Điều này dẫn đến việc mọi người cảm thấy cần phải giữ vỏ bọc tích cực để được chấp nhận và đánh giá cao trong nhóm.
Bằng cách hiểu rõ các nguyên nhân này, doanh nghiệp có thể xây dựng các chiến lược phòng ngừa và giải quyết tình trạng tích cực độc hại, tạo ra một môi trường làm việc lành mạnh và hỗ trợ.
4. Chiến lược phòng tránh sự tích cực độc hại
4.1 Xây dựng môi trường làm việc trung thực
Một môi trường làm việc trung thực là nền tảng quan trọng để tránh sự tích cực không lành mạnh. Để xây dựng môi trường này, cần khuyến khích nhân viên chia sẻ cảm xúc thật của mình một cách cởi mở mà không sợ bị đánh giá hay chỉ trích. Điều này có thể được thực hiện thông qua:
- Chính sách khuyến khích phản hồi: Tạo ra các kênh và chính sách để nhân viên có thể phản hồi và chia sẻ cảm xúc, kinh nghiệm của mình mà không sợ bị phản bác. Các buổi họp mặt định kỳ để thảo luận về cảm xúc và tình hình công việc cũng là một cách hiệu quả.
- Đào tạo về giao tiếp trung thực: Tổ chức các khóa đào tạo về kỹ năng giao tiếp trung thực, giúp nhân viên biết cách bày tỏ cảm xúc và phản hồi một cách xây dựng.
Xây dựng môi trường làm việc cởi mở, trung thực để nhân viên dễ bày tỏ cảm xúc thật
4.2 Đối mặt với hiện thực
Thay vì che giấu hoặc bỏ qua các vấn đề, nhân viên và quản lý nên đối mặt với chúng một cách trực tiếp và khách quan. Điều này giúp xây dựng sự kiên nhẫn và khả năng giải quyết vấn đề hiệu quả. Một số cách để thực hiện điều này bao gồm:
- Thảo luận nhóm: Tổ chức các buổi thảo luận nhóm để phân tích các vấn đề và tìm ra giải pháp chung. Việc này không chỉ giúp giải quyết vấn đề mà còn tăng cường sự đoàn kết và hỗ trợ lẫn nhau.
- Đánh giá tình hình thực tế: Sử dụng các phương pháp đánh giá khách quan để xác định tình hình thực tế và nguyên nhân gốc rễ của các vấn đề. Điều này giúp đưa ra các giải pháp cụ thể và hiệu quả hơn.
>>> Xem thêm: Ứng xử chuyên nghiệp ở nơi công sở: Nguyên tắc vàng cho mọi nhân viên
4.3 Học cách đón nhận phản hồi
Nhận phản hồi một cách tích cực và sử dụng chúng để cải thiện bản thân là một kỹ năng quan trọng. Để tạo điều kiện cho điều này, cần:
- Đào tạo về kỹ năng nhận phản hồi: Tổ chức các khóa đào tạo về cách nhận và sử dụng phản hồi một cách xây dựng. Nhân viên nên được hướng dẫn cách lắng nghe phản hồi một cách chủ động và không phản ứng phòng thủ.
- Tạo môi trường phản hồi thường xuyên: Khuyến khích việc phản hồi thường xuyên và liên tục giữa các thành viên trong nhóm. Việc này giúp tạo ra một văn hóa phản hồi tích cực và liên tục cải tiến.
>>> Xem thêm: Giao tiếp hiệu quả nơi công sở: Bí quyết đưa ra phản hồi mang tính xây dựng
4.4. Tạo dựng văn hóa doanh nghiệp tích cực và lành mạnh
Một văn hóa công sở tích cực và lành mạnh cần khuyến khích sự chia sẻ và hỗ trợ lẫn nhau. Điều này có thể được thực hiện thông qua:
- Các hoạt động xây dựng đội ngũ: Tổ chức các hoạt động team-building để tăng cường sự gắn kết và hỗ trợ lẫn nhau giữa các thành viên trong nhóm.
- Chính sách hỗ trợ tâm lý: Cung cấp các chương trình hỗ trợ tâm lý cho nhân viên, giúp họ có nơi để chia sẻ và nhận được sự hỗ trợ khi cần thiết.
Xây dựng các hoạt động gắn kết nhân sự giúp mọi người cảm thấy an toàn khi bộc lộ cảm xúc với nhau hơn
Đồng thời, việc nhận thức về tích cực độc hại và cách phòng tránh là yếu tố quan trọng để tạo dựng một môi trường làm việc lành mạnh. Điều này có thể được thực hiện thông qua:
- Các khóa đào tạo chuyên sâu: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về nhận diện và phòng tránh tích cực độc hại, giúp nhân viên hiểu rõ về khái niệm này và biết cách tự bảo vệ mình.
- Tài liệu hướng dẫn và truyền thông nội bộ: Cung cấp tài liệu hướng dẫn và thực hiện các chiến dịch truyền thông nội bộ để nâng cao nhận thức về tích cực độc hại và tầm quan trọng của việc bộc lộ cảm xúc thật. Trong đó, hệ thống MGE, được thiết kế như một hệ thống mạng nội bộ cho doanh nghiệp, là nơi cung cấp thông tin, nâng cao văn hóa chia sẻ, giao tiếp nội bộ và xây dựng văn hóa doanh nghiệp. Với MGE, các tổ chức có thể dễ dàng quản lý và chia sẻ thông tin, giúp nhân viên phát triển hơn mỗi ngày, củng cố mối liên kết trong tổ chức, xây dựng một môi trường làm việc đồng nhất và hiệu quả. MGE là giải pháp toàn diện giúp doanh nghiệp nâng cao năng suất, thích nghi linh hoạt với môi trường kinh doanh hiện đại.
Cuối cùng, việc lãnh đạo cần làm gương trong việc chia sẻ và đón nhận cảm xúc thật, từ đó tạo ra một môi trường làm việc tin cậy và hỗ trợ. Điều này có thể được thực hiện thông qua:
- Phong cách lãnh đạo minh bạch: Lãnh đạo nên thể hiện sự minh bạch trong các quyết định và hành động của mình, tạo ra sự tin tưởng và gắn kết trong nhóm.
- Sự thấu hiểu và đồng cảm: Lãnh đạo nên thể hiện sự thấu hiểu và đồng cảm với nhân viên, lắng nghe và hỗ trợ họ khi cần thiết.
>>> Xem thêm: Bí mật đằng sau thành công của Airbnb: Văn phòng như một ngôi nhà thứ hai
5. Kết luận
Việc nhận diện và phòng tránh tích cực độc hại không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe tinh thần của nhân viên mà còn tạo điều kiện cho sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. Một môi trường làm việc lành mạnh, nơi cảm xúc thật được tôn trọng và các khó khăn được đối mặt một cách trung thực, sẽ mang lại động lực và hiệu suất làm việc cao hơn. Hãy cùng nhau xây dựng một văn hóa công sở chân thực và hỗ trợ, nơi mà sự tích cực thực sự được tỏa sáng và đóng góp vào sự thành công chung.
