Các mô hình văn hóa doanh nghiệp phổ biến hiện nay

Văn hóa công ty được ví như là một chất keo kết dính các thành viên trong tổ chức lại với nhau. Và việc tìm hiểu các loại văn hóa tổ chức khác nhau sẽ giúp cho bạn hiểu được cách hình thành văn hóa tại tổ chức của mình cũng như xu hướng văn hóa mà doanh nghiệp bạn hướng đến. Trong bài viết sau đây hãy cùng MGE tìm hiểu các mô hình văn hóa doanh nghiệp, đặc điểm chính, những ưu, nhược điểm và cách để chuyển đổi văn hóa công ty khi nó không còn mang lại lợi ích cho tổ chức.

Văn hóa công ty là gì?

Từ ‘văn hóa’ có nguồn gốc từ cụm từ ‘colere’ trong tiếng Latinh, có nghĩa là xu hướng hoặc trau dồi. Nói một cách đơn giản, văn hóa tổ chức là cách lãnh đạo hướng tới, xây dựng hoặc phát triển doanh nghiệp, các bên liên quan và nhân viên của mình. Mặt khác, thuật ngữ Văn hóa” còn có thể được định nghĩa là các hành vi tổ chức nhất quán của nhân viên và lãnh đạo (các chuẩn mực).

Văn hóa tổ chức tạo điều kiện thuận lợi để giúp cho doanh nghiệp đạt được các mục tiêu chiến lược đề ra, thu hút những nhân viên phù hợp và phát hiện ra những nhân viên không phù hợp. Nó cũng được xem là cơ sở để khách hàng và các bên liên quan đánh giá về doanh nghiệp. Văn hóa công ty thường phản ánh trực tiếp các giá trị cốt lõi của doanh nghiệp và khả năng lãnh đạo của tổ chức.

Văn hóa có thể được thể hiện qua nhiều cách khác nhau chẳng hạn như cách mà các nhân viên và lãnh đạo ở mọi cấp độ đưa ra quyết định – từ trên xuống hoặc từ dưới lên trên, thái độ và cảm xúc độc lập của nhân viên tại nơi làm việc,… Bên cạnh đó văn hóa tổ chức còn được hiện thực hóa thông qua các kế hoạch phúc lợi và chế độ khen thưởng dành cho nhân viên khi hoàn thành xuất sắc công việc của họ hay không.

Văn hóa tổ chức không đứng yên mà nó liên tục phát triển cả thông qua các can thiệp phát triển tổ chức có chủ ý và quá trình chuyển đổi văn hóa , cũng như về mặt tổ chức.

Bốn mô hình văn hóa doanh nghiệp phổ biến

Hiện nay các loại hình văn hóa doanh nghiệp được phân loại dựa trên mô hình Khung giá trị cạnh tranh. Theo đó hai chuyên gia là Kim Cameron và Robert Quinn tại Đại học Michigan đã xác định có bốn kiểu văn hóa tổ chức riêng biệt.

Mỗi tổ chức đều sẽ có sự kết hợp riêng của bốn loại hình văn hóa này để tạo nên một nền văn hóa độc nhất cho doanh nghiệp. Tổ chức càng lớn thì khả năng có nhiều hơn một nền văn hóa trong tổ chức càng lớn. Điều này có thể có lợi cho tổ chức, nhưng cũng có thể là bất lợi hoặc thách thức khi doanh nghiệp cố gắng xây dựng một nền văn hóa gắn kết đối với những công ty hoặc chi nhánh được phân tán trên toàn cầu.

 Bốn văn hóa tổ chức mà Cameron và Quinn đã xác định là:

• Văn hóa Adhocracy – Văn hóa Sáng tạo năng động, mang tính kinh doanh.
• Văn hóa gia đình– Văn hóa hợp tác thân thiện, hướng tới con người. 
• Văn hóa thứ bậc– Văn hóa kiểm soát có cấu trúc, định hướng theo quy trình.
• Văn hóa thị trường – Văn hóa cạnh tranh hướng tới kết quả, cạnh tranh.

Văn hóa Adhocracy

Adhocracy là một nền văn hóa linh hoạt, thích ứng. Do đó, các tổ chức có nền văn hóa này thường sẽ có linh hoạt và không bị kìm hãm bởi các thủ tục và chính sách quan liêu mà thường tập trung vào sự đổi mới và cải tiến liên tục.

Hầu hết các công ty mới thành lập và công ty công nghệ như Apple, Google và Facebook đều được thúc đẩy bởi nền văn hóa sáng tạo vì nó luôn cung cấp cho họ sự đổi mới trong phong cách làm việc. Điều này là cực kỳ quan trọng đối với sự thành công của các công ty trên đặc biệt là trong một thị trường luôn thay đổi và cạnh tranh cao.

Tuy nhiên, khi các công ty startup dần trở thành những gã khổng lồ công nghệ thì dường như lúc này nền văn hóa sáng tạo đã không còn phù hợp với toàn bộ tổ chức. Thay vào đó sẽ có một vài bộ phận hoặc đơn vị kinh doanh cần nhiều đến các quy trình, thủ tục nghiêm ngặt. Ví dụ, trong các lĩnh vực đạo đức và tuân thủ. Do đó, văn hóa sáng tạo lúc này sẽ được chuyển xuống các đơn vị cụ thể để đảm bảo tổ chức luôn đổi mới và đủ sức cạnh tranh trên thị trường.

Cách phát triển một nền văn hóa Adhocracy

Tùy thuộc vào ngành nghề kinh doanh của doanh nghiệp mà việc phát triển nền văn hóa Adhocracy trong tổ chức có thể là đơn giản hoặc phức tạp. Tuy nhiên, việc triển khai nền văn hóa này sẽ cho phép nhân viên chia sẻ những ý tưởng lớn từ đó giúp thúc đẩy hiệu suất làm việc và hiệu quả hoạt động tổng thể của công ty. Khen thưởng các ý tưởng đột phá cũng như tạo động lực để khuyến khích các đội ngũ sáng tạo trong công ty.

Văn hóa gia đình

“Clan” là từ chỉ một nhóm các thành viên có mối quan hệ mật thiết và gắn bó với nhau cùng hướng đến việc đạt được một lợi ích chung cho tất cả. Văn hóa gia đình thường phổ biến trong các doanh nghiệp nhỏ hoặc do gia đình sở hữu, không mang tính chất phân cấp. Nhân viên sẽ luôn được đánh giá cao bất kể họ thuộc cấp độ nào. Các công ty như Tom’s of Maine, Redmond (Real Salt) và Chobani là những ví dụ điển hình về văn hóa gia đình.

Văn hóa này nhằm mục đích nêu cao tinh thần hợp tác theo nhóm bằng cách đảm bảo tất cả nhân viên đều cảm thấy bình đẳng. Nhân viên luôn cảm thấy thoải mái khi cung cấp phản hồi trung thực và cởi mở đến người quản lý của họ. Ngoài tinh thần đồng đội, văn hóa gia đình còn chú trọng nhiều đến quy trình cố vấn và học việc. Bởi vì thông qua những quy trình này, các năng lực và giá trị sẽ được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Văn hóa gia đình cũng giúp nâng cao sự hài lòng ở khách hàng. Tuy nhiên, mặt trái của loại hình văn hóa này là nó rất khó để duy trì khi tổ chức ngày càng phát triển. Và điều này có thể khiến cho quá trình phát triển của doanh nghiệp trở nên chậm chạp và thiếu linh hoạt.

Cách phát triển một nền văn hóa gia đình

Để nuôi dưỡng và phát triển văn hóa gia đình trong công ty, doanh nghiệp cần phải luôn đặt người lao động lên hàng đầu. Hãy cho nhóm của bạn biết rằng bạn luôn sẵn sàng tiếp nhận bất kỳ phản hồi nào từ họ, tìm hiểu những gì họ đánh giá cao, những gì họ muốn công ty thay đổi, những ý tưởng sáng tạo mà họ tin là có thể giúp thúc đẩy công ty phát triển hơn nữa. 

Văn hóa thứ bậc

Văn hóa thứ bậc là một loại hình văn hóa doanh nghiệp khá phổ biến hiện nay. Nó được xác định dựa trên cấu trúc, các nguyên tắc, quy trình làm việc cụ thể và các cấp thẩm quyền. Nhân viên trong nền văn hóa này biết chính xác những gì họ cần làm được thể hiện qua chuỗi mệnh lệnh của các cấp lãnh đạo. Đồng thời, họ cũng biết được ai phải là người chịu trách nhiệm trước họ, họ cần báo cáo với ai và các quy tắc là gì. Điều quan trọng nhất của nền văn hóa thứ bậc đó là bạn cần phải đảm bảo cho mọi thứ luôn được vận hành một cách trơn tru và nhất quán .

Các nhiệm vụ được xác định rõ ràng và các hoạt động có xu hướng được sắp xếp hợp lý. Các tổ chức tài chính, tổ chức bảo hiểm y tế và các công ty dầu khí là những ví dụ điển hình cho văn hóa thứ bậc. Loại hình văn hóa công ty này cho phép họ quản lý rủi ro tốt hơn, ổn định và hoạt động hiệu quả. Tuy nhiên, nó cũng có thể là vấn đề cản trở họ đổi mới, nhanh nhẹn và phản ứng nhanh với những thay đổi đột ngột trong thị trường và ngành của họ. Họ có thể thiếu sự linh hoạt cần thiết trong thị trường ngày nay và tương lai.

Cách phát triển một nền văn hóa thứ bậc

Bước đầu tiên để thiết lập văn hóa thứ bậc trong tổ chức đó là thiết lập các quy trình làm việc tại công ty. Nếu chuỗi lệnh có một số khoảng trống, hãy tìm cách lấp đầy chúng. Xem xét mọi nhóm và bộ phận để đảm bảo họ có những mục tiêu rõ ràng theo từng giai đoạn dài hạn và ngắn hạn.

Văn hóa thị trường

Văn hóa thị trường là tất cả những gì có liên quan đến tỷ suất lợi nhuận và tính cạnh tranh trước các đối thủ trên thị trường. Nó cũng được định hướng để đảm bảo khách hàng luôn cảm thấy hài lòng về công ty. Ví dụ về các công ty được thúc đẩy bởi văn hóa thị trường là Tesla, Amazon và General Electric.

Đổi mới là yếu tố quan trọng đối với sự thành công của một doanh nghiệp, do đó, doanh nghiệp cần phải liên tục sáng tạo bằng cách đưa sản phẩm mới hoặc cải tiến mới ra thị trường trước các đối thủ cạnh tranh của họ. Mặc dù loại hình văn hóa này có thể đảm bảo sự trường tồn của doanh nghiệp, nhân viên thường kiệt sức vì kỳ vọng cao và nhu cầu sản xuất không ngừng. Một nền văn hóa thị trường thường ít quan tâm đến trải nghiệm của nhân viên hoặc sự hài lòng của nhân viên.

Cách phát triển một nền văn hóa thị trường

Văn hóa thị trường gắn liền với danh tiếng và thành công của công ty. Do đó, hãy bắt đầu bằng việc đánh giá từng vị trí trong tổ chức của bạn. Tính toán ROI của mọi vai trò và đưa ra các tiêu chuẩn hợp lý cho sản xuất. Cân nhắc khen thưởng những người đạt thành tích cao nhất để khuyến khích và tạo động lực cho họ trong những thử thách tiếp theo.

Các loại hình văn hóa tổ chức khác

Văn hóa tổ chức được định hình bởi tầm nhìn, sứ mệnh và sự lãnh đạo của các cấp quản lý. Ngoài 4 loại hình văn hóa chính kể trên thì trong một nghiên cứu, 3 chuyên gia Groysberg, Lee, Price và Cheng đã xác định thêm các loại hình văn hóa tổ chức khác như:

• Văn hóa mục tiêu – Các nhà lãnh đạo và nhân viên của công ty cùng chia sẻ các mục tiêu mà công ty muốn hướng đến đồng thời đảm bảo các nguồn lực cần thiết cho sự phát triển của doanh nghiệp.
• Văn hóa học tập – Tập trung vào nghiên cứu, đổi mới, sáng tạo, học hỏi và phát triển.
• Văn hóa tận hưởng – Vui vẻ và hài hước là những gì tạo nên văn hóa này.  
• Văn hóa kết quả – Đặc trưng bởi việc đáp ứng các mục tiêu, đạt được mục tiêu và dựa trên hiệu suất.
• Văn hóa chuyên chế – Được xác định bởi sự lãnh đạo mạnh mẽ và những nhân viên tự tin. Đó là một môi trường làm việc cạnh tranh, nơi nhân viên cố gắng trở thành người giỏi nhất trong lĩnh vực của họ.
• Văn hóa an toàn – Là một nền văn hóa nói không với rủi ro. Đặc trưng bởi việc các nhà lãnh đạo sẽ cho phát triển mạnh việc thúc đẩy sự an toàn thông qua việc lập kế hoạch và chấp nhận rủi ro có tính toán.
• Văn hóa trật tự – Thường được xác định bởi các quy tắc, thủ tục mà ở đó nhân viên có những vai trò nhất định.
• Văn hóa chăm sóc – Được đặc trưng bởi một môi trường làm việc luôn quan tâm và đặt nhân viên lên hàng đầu, nhân viên có sự gắn bó và lòng trung thành mạnh mẽ với công ty.

Làm thế nào để lựa chọn văn hóa tổ chức phù hợp cho doanh nghiệp của bạn?

Xem xét mục tiêu của tổ chức, phong cách làm việc nhóm, những thay đổi mà doanh nghiệp đang trải qua để từ đó xác định nền văn hóa tổ chức phù hợp nhất. Bất kể văn hóa tổ chức bạn chọn là gì, nó sẽ là yếu tố quan trọng nhất mang đến trải nghiệm tích cực cho nhân viên và tạo lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp trong thị trường lao động ngày nay.

Bạn có thể sử dụng Công cụ Đánh giá Văn hóa Tổ chức để hiểu về văn hóa công ty tại nơi làm việc. Bằng cách đó, bạn có thể bắt đầu điều chỉnh con đường hướng tới văn hóa công sở mong muốn. Việc chuyển đổi văn hóa là một quá trình thiết kế lại văn hóa với tầm nhìn, sứ mệnh và các giá trị cốt lõi của tổ chức để đạt được các mục tiêu chiến lược.

>>> 7 bước cần nhớ trong quy trình xây dựng văn hóa doanh nghiệp

Vai trò của HR trong việc hình thành văn hóa

Như đã đề cập trước đây, lãnh đạo đóng một vai trò quan trọng trong việc hình thành văn hóa công ty. Nhân sự cũng có một vai trò quan trọng trong việc định hình văn hóa và ảnh hưởng đến lãnh đạo. Theo Gallup , “Các nhà lãnh đạo nhân sự có trách nhiệm gắn kết các quản lý và nhân viên với văn hóa công ty, nuôi dưỡng ý thức làm chủ đối với văn hóa đó và duy trì trách nhiệm giải trình trong tất cả các cấp của công ty. Do đó, HR phải có trách nhiệm giáo dục và trang bị cho các nhà lãnh đạo và quản lý những giá trị văn hóa kiểu mẫu và làm chủ vai trò của họ trong việc nuôi dưỡng nền văn hóa mong muốn. ”  

Văn hóa của một tổ chức thể hiện qua toàn bộ vòng đời của nhân viên, trong các lĩnh vực như:

• quá trình tuyển dụng và người tuyển dụng
• gia nhập nhân viên vào tổ chức và đơn vị kinh doanh
• quản lý hiệu suất
• phát triển kỹ năng
• nhân viên được kỷ luật như thế nào
• các quyết định được đưa ra từ kết quả của các cuộc khảo sát xoay quanh nhân viên.

Với tư cách là những người có ảnh hưởng chính, HR định hình văn hóa tổ chức bằng cách:

Cung cấp thông tin phản hồi

Bộ phận nhân sự phải luôn tích cực lắng nghe nhân viên, thực hiện các cuộc khảo sát về xung đột, mức độ tương tác của nhân viên, các nhóm tập trung vào nhân viên và phỏng vấn trực tiếp. Từ đó tổng hợp thành một báo cáo tổng thể và cung cấp cho các cấp lãnh đạo của công ty

Đồng thời sử dụng các công cụ phân tích để dự đoán kết quả trong tương lai từ những dữ liệu hiện có và lịch sử, ví dụ: ai có khả năng rời tổ chức dựa trên phản hồi về cam kết. Sau đó, HR có thể thực hiện các bước cần thiết để tùy chỉnh sự tham gia của mình với các nhân viên cụ thể. Tiếp nhận các phản hồi từ nhân viên và phản hồi trở lại là điều quan trọng đối với một tổ chức sở hữu nền văn hóa gia đình.

Nắm bắt sự đa dạng, hòa nhập và bình đẳng

Có nhiều ý kiến ​​khác nhau về việc nên đặt Đa dạng, Bình đẳng và Hòa nhập (DEI) hoặc Đa dạng, Bình đẳng, Hòa nhập và Gắn kết (DEIB) vào mục tiêu của bộ phận nhân sự. Bên cạnh đó, HR cũng có vai trò quan trọng trong việc đảm bảo doanh nghiệp đang thu hút các ứng viên đa dạng và sử dụng các phương thức tuyển dụng toàn diện . Họ sẽ giúp công ty tạo ra môi trường hòa nhập tại nơi làm việc đồng thời đóng góp vào sự phát triển của văn hóa tổ chức.

Liên tục thay đổi

Trong quá trình chuyển đổi kỹ thuật số hiện nay, bộ phận nhân sự phải có trách nhiệm đánh giá các quy trình của công ty để xác định những gì nên được tự động hóa nhằm cải thiện hiệu quả và trải nghiệm của nhân viên trong tổ chức.

Khi một tổ chức có văn hóa thị trường muốn tăng thị phần khách hàng và cải thiện sự hài lòng của khách hàng, bộ phận nhân sự phải đảm bảo thuê đúng nhân viên, có kỹ năng phù hợp và cung cấp cho họ những đãi ngộ cạnh tranh so với các đối thủ khác

Điều này có thể buộc các HR phải tiến hành phân tích chế độ lương thưởng của công ty. Với mục đích là để xác định và tìm cách cải thiện cơ cấu lương thưởng nhằm tăng khả năng cạnh tranh cho doanh nghiệp trên thị trường. Một hệ thống khen thưởng và công nhận toàn diện có thể thúc đẩy tinh thần làm việc cho nhân viên đồng thời thu hút thêm khách hàng mới cho công ty.

Xây dựng và áp dụng các chính sách

Bộ phận nhân sự phải chịu trách nhiệm phát triển các chính sách hỗ trợ việc làm và định hình văn hóa của tổ chức. Bộ phận nhân sự giám sát việc áp dụng nhất quán các chính sách này để đảm bảo văn hóa công ty luôn công bằng, tích cực và lành mạnh. Nó cũng giúp cung cấp môi trường làm việc ổn định và an toàn cho nhân viên. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các tổ chức có văn hóa thứ bậc.

Văn hóa doanh nghiệp có tác động đáng kể đến cách công ty tiếp cận công việc, hoạt động kinh doanh hay thậm chí là hình ảnh thương hiệu. Sau khi có được những kiến ​​thức cơ bản về các loại hình văn hóa tổ chức khác nhau ở trên, điều này sẽ giúp bạn hiểu được loại hình văn hóa mà doanh nghiệp đang muốn hướng đến đồng thời cần phải thay đổi những gì để đạt được điều đó. Các trưởng phòng nhân sự là những nhân tố quan trọng nhất trong việc định hình văn hóa tổ chức. Bài viết cũng giúp cho HR sẽ hiểu được những sáng kiến nào sẽ có lợi nhất cho tổ chức của mình dựa trên văn hóa hiện tại của họ hoặc văn hóa mà tổ chức của họ mong muốn.

Nếu doanh nghiệp đang tìm kiếm 1 giải pháp đào tạo và triển khai văn hóa một cách nhất quán, MGE chính là hệ thống LMS giúp công ty đồng bộ chất lượng nhân sự, nhanh chóng cập nhật thông tin cần thiết cho nhân viên. Với MGE, doanh nghiệp sẽ tiết kiệm được thời gian và nguồn lực cho quá trình đào tạo sau tuyển dụng đồng thời giúp nhân viên nhìn nhận được lộ trình phát triển năng lực trong suốt quá trình đồng hành cùng công ty. Để tham khảo và triển khai MGE, hãy liên với chúng tôi ngay nhé.

>>> Làm sao để tuyển dụng người phù hợp với văn hóa doanh nghiệp?

>>> 6 yếu tố để duy trì văn hóa doanh nghiệp khi làm việc từ xa